Qan hü­cey­rə­si ya­ra­dan me­xa­nizm: sü­mük ili­yi

Sü­mük­lə­rin or­ta­sın­da ge­niş bir boş­luq var. Hə­min boş­lu­ğun için­də qan üçün la­zım olan mad­də­lə­rin ha­zır­lan­ma­sı­nı tə­min edən sü­mük ili­yi yer­lə­şir. İlik yağ, su, erit­ro­sit və ley­ko­sit­lər­dən iba­rət­dir. Bə­zi sü­mük­lər­də isə de­mək olar ki, ha­mı­sı yağ­dan əmə­lə gə­lən «sa­rı ilik» olur. Qır­mı­zı ilik­də həm or­qa­niz­mi qi­da­lan­dı­ran, həm də or­qa­niz­mi in­fek­si­ya­lar­dan qo­ru­yan qan hü­cey­rə­lə­ri ha­zır­la­nır və eh­ti­yat­da sax­la­nı­lır.

Qır­mı­zı ilik­də ya­ra­dı­lan erit­ro­sit­lə­rin qu­ru­lu­şun­da­kı he­moq­lo­bin mo­le­kul­la­rı ok­si­ge­ni ağ­ci­yər­lər­dən ala­raq bü­tün hü­cey­rə­lə­rə pay­la­yır­lar. Əgər qır­mı­zı ilik­də­ki qan ha­si­la­tın­da bir az azal­ma ol­sa, or­qa­nizm­də­ki hü­cey­rə­lər ok­si­gen­siz qa­la­raq ölə bi­lər. Bu­na gö­rə də sü­mük ili­yin­də ge­dən qan ha­zır­lan­ma­sı pro­se­si­nin dai­mi ol­ma­sı zə­ru­ri­dir. Bu qə­dər mü­hüm bir funk­si­ya­nın ye­ri­nə ye­ti­ril­mə­sin­də hər han­sı ax­sa­ma və qü­su­run ol­ma­ma­sı üçün or­qa­nizm­də müx­tə­lif təd­bir­lər gö­rü­lüb.

Bu təd­bir­lə­ri mü­ha­ri­bə vax­tı düş­mən hü­cu­mu­nun ge­di­şa­tı­na gö­rə də­yiş­di­ri­lən stra­te­gi­ya­la­ra bən­zət­mək olar.

Or­qa­nizm in­fek­si­ya­lar­la mü­ba­ri­zə apar­dı­ğı hal­da qır­mı­zı ilik­də ha­zır­la­nan və mü­da­fiə məq­sə­di­lə plan­laş­dı­rıl­mış qan hü­cey­rə­lə­rin­dən is­ti­fa­də edi­lir. La­kin bu hü­cey­rə­lər hə­mi­şə ki­fa­yət et­mə­yə bi­lər. Düş­mən bə­zən göz­lə­nil­məz hə­rə­kət­lə hü­cu­ma ke­çir. Or­qa­nizm məhz bu hal­da hə­yə­can siq­na­lı ve­rir. Ar­tıq cid­di bir mü­da­fiə ilə bir­lik­də hü­cu­ma da ke­çil­mə­li­dir. Bu mər­hə­lə­də sa­rı ilik döv­riy­yə­yə da­xil olur. La­kin əv­vəl də qeyd et­di­yi­miz ki­mi, sa­rı ilik yal­nız yağ­lar­dan iba­rət­dir. Bu hal­da yağ­la­rın mü­da­fiə­də han­sı funk­si­ya­sı ola bi­lər? Əl­bət­tə ki, mü­da­fiə­də əsas funk­si­ya­nı yağ­lar da­şı­mır. Or­qa­nizm­də­ki əsas funk­si­ya­sı ya­ğı eh­ti­yat­da sax­la­maq olan sa­rı ilik qır­mı­zı ili­yin ki­fa­yət et­mə­di­yi hal­lar­da föv­qə­la­də du­rum ba­rə­də­ki tə­ci­li siq­nal­la­rı ala­raq ani su­rət­də mü­da­fiə­çi qan hü­cey­rə­lə­ri ha­zır­la­ma­ğa baş­la­yır. Bu­ra­da­kı məq­səd düş­mə­nə qar­şı va­hid qüv­və ya­ra­da­raq mü­ha­ri­bə­də qa­lib gəl­mək­dir.

Bu, bü­tün can­lı alə­mi tə­sa­düf­lər­lə izah edən dar­vi­nist nə­zə­riy­yə­nin əs­la izah edi­lə bil­mə­yə­cə­yi, ca­vab ta­pa bil­mə­yə­cə­yi mü­hüm bir mə­qam­dır. Çün­ki va­hid şə­kil­də düş­mə­nə qar­şı mü­ba­ri­zə apar­ma­ğı qə­ra­ra alan­lar ağı­la, mən­ti­qə və be­yi­nə sa­hib ol­ma­yan sü­mük­da­xi­li ma­ye­lər­dir. Ey­ni za­man­da bu ma­ye­lər o ana qə­dər is­ti­fa­də et­mə­dik­lə­ri bir xü­su­siy­yət­lə­ri­ni or­ta­ya qo­ya­raq müx­tə­lif funk­si­ya­la­rı ye­ri­nə ye­ti­rə bi­lə­cək şə­kil­də hə­rə­kət edir­lər.

Bü­tün bun­lar ya­ra­dı­lı­şı çox açıq-aş­kar şə­kil­də gös­tə­rir. Al­la­hın ya­ra­dı­cı­lı­ğı­nın be­lə nü­mu­nə­lə­ri Al­la­ha yö­nəl­mək və Onun uca­lı­ğı­nı, bö­yük­lü­yü­nü dərk et­mək üçün bir va­si­tə­dir.

Dərk edib bil­di­yi və bil­mə­di­yi bir çox üs­tün xü­su­siy­yət­lə­ri ilə bir­lik­də ya­ra­dı­lan in­sa­nın və­zi­fə­si onu hər cə­hət­dən qü­sur­suz şə­kil­də ya­ra­dan Uca, Qa­dir və Rəhm­li Al­la­ha şükr et­mək­dir.

.