7 Ağustos 2012 Salı

Gi­riş: in­san or­qa­niz­mi­nə qı­sa­müd­dət­li sə­ya­hət

Bu blogda in­san or­qa­niz­min­də­ki bə­zi sis­tem­lə­rin ne­cə fəa­liy­yət gös­tər­mə­sin­dən bəhs edi­lir, bu sis­tem­lə­rin his­sə­lə­rin­dən nü­mu­nə­lər ve­ri­lir. La­kin in­san or­qa­niz­mi ilə bağ­lı ya­zıl­mış bir çox ki­tab­lar­dan fərq­li ola­raq bu ki­tab­da tez-tez vur­ğu­la­nan bə­zi mü­hüm mə­qam­lar var. Bu­ra­da mə­lu­mat­lar mü­fəs­səl şə­kil­də təd­qiq edi­lir, in­san or­qa­niz­mi­nin hər bir mil­li­met­rin­də­ki in­cə qu­ru­lu­şa nə­zər ye­ti­ri­lir, or­qa­niz­min ən in­cə yer­lə­rin­də mö­cü­zə­li pro­ses­lə­ri ye­ri­nə ye­ti­rən hü­cey­rə­lər, to­xu­ma­lar, mo­le­kul­lar və if­ra­zat­lar ön pla­na çə­ki­lir.

Bun­dan əla­və, blogda ye­ri gəl­dik­cə bu möv­zu­lar­la bağ­lı tex­ni­ki mə­lu­mat­lar da ve­ri­lir. Bu­ra­da­kı məq­səd in­sa­nın öz or­qa­niz­min­də­ki mü­rək­kəb qu­ru­lu­şu da­ha yax­şı dərk et­mə­si­ni tə­min et­mək, in­sa­nın öz or­qa­niz­min­də baş ve­rən pro­ses­lə­rə adi bir şey ki­mi ya­naş­ma­ma­sı­nı, oxu­cu­nu də­rin­dən dü­şün­mə­yə təş­viq et­mək­dir.

Bu­nun üçün blogumuzdakı mövzuları oxu­yar­kən hər şey­dən əv­vəl öz or­qa­niz­mi­niz da­xi­lin­də sə­ya­hə­tə çıx­dı­ğı­nı­zı tə­səv­vür edin. Bu sə­fər əs­na­sın­da si­zi ağ­la­sığ­maz sürp­riz­lər göz­lə­yir.
Ürə­yi­ni­zin için­də bir ge­ne­ra­to­run ol­du­ğu­nu, bu ge­ne­ra­tor sı­ra­dan çıx­dı­ğı za­man eh­ti­yat ge­ne­ra­to­run işə düş­dü­yü­nü gö­rə­cək­si­niz. Na­zik ba­ğır­sa­ğı­nız­da olan hü­cey­rə­lə­rin qar­şı­la­rın­dan ke­çən yüz­lər­lə müx­tə­lif mad­də ara­sın­dan də­mir ato­mu­nu ta­nı­ya bil­mə­si­nin və onu tut­ma­sı­nın şa­hi­di ola­caq­sı­nız. Baş na­hi­yə­niz­də olan hor­mo­nal bir to­xu­ma­dan if­raz olu­nan hor­mon mo­le­ku­lu­nun uzun sə­fər­dən son­ra çox uzaq mə­sa­fə­də olan hə­də­fi­nə (mə­sə­lən, böy­rə­yi­ni­zə) çat­dı­ğı­nı və bu­ra­da­kı hü­cey­rə­lə­rə nə et­mək la­zım gəl­di­yi­ni əmr et­mə­si­ni gö­rə­cək­si­niz. Bu sə­fər za­ma­nı do­ğul­du­ğu­nuz gün­dən eti­ba­rən «mə­nim bə­də­nim», «mə­nə məx­sus» de­yə sa­hib ol­du­ğu­nuz öz or­qa­niz­mi­niz­də də­ri­ni­zin bir ne­çə mil­li­metr al­tın­dan baş­la­ya­raq də­rin­lik­lə­rə qə­dər hər bir nöq­tə­də baş ve­rən mö­cü­zə­li ha­di­sə­lə­rin şa­hi­di ola­caq­sı­nız.

İn­san or­qa­niz­mi ona bu ba­xış bu­ca­ğın­dan nə­zər sa­lan­da öz için­də baş­qa bir «aləm», baş­qa bir «şə­hər» ki­mi­dir. Bu şə­hə­rin için­də ra­bi­tə ka­nal­la­rı, kom­mu­ni­ka­si­ya və in­fras­truk­tur sis­te­mi, bi­na­lar, fab­rik­lər, ən yük­sək sə­viy­yə­də olan tex­no­lo­gi­ya­ya ma­lik ci­haz­lar, göz­lə­mə­di­yi­niz hal­da şü­ur nü­ma­yiş et­di­rən, öz sa­hə­sin­də us­ta­laş­mış mü­tə­xəs­sis­lər (hü­cey­rə­lər, hor­mon­lar, if­ra­zat to­xu­ma­la­rı), tam təc­hi­zat­lı əs­gər­lər və bir çox baş­qa şey­lər var. Üs­tə­lik bu «aləm» yal­nız si­zin bə­də­ni­ni­zin için­də de­yil. Ət­ra­fı­nız­da gör­dü­yü­nüz hər bir in­san, ana­nız, ata­nız, qar­da­şı­nız, dost­la­rı­nız, iş yol­daş­la­rı­nız, kü­çə­də ya­nın­dan keç­di­yi­niz in­san­lar, te­le­vi­zor­da iz­lə­di­yi­niz ak­tyor­lar, qı­sa­sı, ha­zır­da yer üzün­də ya­şa­yan mil­yard­lar­la in­san bu mö­cü­zə­li «aləə sa­hib­dir. Ey­ni­lə yüz­lər­lə, min­lər­lə il bun­dan əv­vəl ya­şa­mış olan, mi­lad­dan əv­vəl­ki dövr­lər­də yer üzün­də ol­muş, hət­ta ilk in­sa­nın var­lı­ğın­dan bu gü­nə qə­dər ya­şa­mış bü­tün in­san­lar hə­min qü­sur­suz «aləə sa­hib idi­lər. Bu gün ol­du­ğu ki­mi qə­dim dövr­lər­də ya­şa­mış in­san­la­rın or­qa­niz­min­də də qü­sur­suz sis­tem­lər, şü­ur əla­mət­lə­ri nü­ma­yiş et­di­rən tril­yon­lar­la hü­cey­rə­lər, qə­rar qə­bul et­mək me­xa­niz­mi­nə sa­hib olan if­ra­zat to­xu­ma­la­rı, in­ki­şaf et­miş üs­tün tex­no­lo­gi­ya­ya ma­lik or­qan­la­rı var idi.

Bu ki­çik «aləm» için­də baş ve­rən ha­di­sə­lər haq­qın­da dü­şün­mək və on­la­rı bu şə­kil­də qiy­mət­lən­dir­mək çox əhə­miy­yət­li­dir. Çün­ki bu­nu dü­şün­mə­yə baş­la­yan in­san bö­yük bir til­sim­dən xi­las ol­maq­da ilk ad­dı­mı at­mış ola­caq. Öz or­qa­niz­min­də (mə­sə­lən, öz ürə­yin­də) möv­cud olan sis­tem­lə­rin mü­kəm­məl­li­yi­ni və ide­al­lı­ğı­nı bi­lən və bu sis­te­min qu­ru­lu­şun­da­kı üs­tün zə­ka­nı qav­ra­yan bir in­sa­na «ürək bu xü­su­siy­yət­lə­ri tə­sa­dü­fən əl­də edib» de­yə­rək dar­vi­nist (tə­ka­mül­çü) nü­mu­nə­lər­dən bəhs et­mək ar­tıq müm­kün de­yil. Bu in­san şü­ur­suz atom­la­rın bir ye­rə top­laş­ma­sı ilə əmə­lə gə­lən hü­cey­rə­lə­ri­nin bü­tün bun­la­rı öz-özü­nə edə bil­mə­yə­cə­yi­ni bi­lə­cək və hü­cey­rə­lə­ri­nin gös­tər­di­yi ağ­lın ki­mə məx­sus ol­ma­sı sua­lı­nın ca­va­bı­nı tap­ma­ğa ça­lı­şa­caq.

Özü də ət­dən iba­rət olan mə­də­nin əti həzm edən tur­şu­lar if­raz edər­kən özü-özü­nü həzm et­mə­mə­si üçün xü­su­si bir sis­te­min qu­rul­du­ğu­nu bi­lən, əli kə­sil­di­yi za­man qa­nın lax­ta­lan­ma­sı üçün ən azı 20 fer­men­tin xü­su­si bir plan­la hə­rə­kə­tə gə­lib fəa­liy­yə­tə baş­la­dı­ğı­nı, bu za­man baş ve­rən pro­ses­lə­rin ar­dı­cıl­lı­ğın­da bir qa­rı­şıq­lı­ğın və ya qü­su­run ol­ma­ma­sı­nın la­zım gəl­di­yi­ni bi­lən in­san bun­la­rın heç bi­ri­nin tə­ka­mül­çü­lə­rin id­dia et­dik­lə­ri ki­mi, mü­əy­yən za­man ər­zin­də və mər­hə­lə­lər­lə əmə­lə gə­lə bil­mə­yə­cə­yi­ni də özü dü­şü­nə­rək mü­əy­yən­ləş­di­rə­cək.

Də­rin­dən dü­şü­nən in­san ki­çik bir aləm olan or­qa­niz­mi­nin bir Ya­ra­dı­cı­sı­nın ol­du­ğu­nu dərk edə­cək və oxu­duq­la­rı­nı Ya­ra­da­nı­nı ta­nı­maq üçün bir va­si­tə ki­mi qə­bul edə­cək. Or­qa­nizm da­xi­lin­də­ki sis­tem­lər­də möv­cud olan qu­ru­lu­şu, hər bir nöq­tə­də sər­gi­lə­nən, hər bir mə­qam­da mü­şa­hi­də edi­lən yük­sək qu­ru­lu­şu gö­rən hər bir kəs in­san bə­də­ni­nin mis­li ol­ma­yan qüv­və sa­hi­bi, üs­tün bir ağıl sa­hi­bi tə­rə­fin­dən ya­ra­dıl­ma­sı­nın şa­hi­di ola­caq. Ayə­lər­də be­lə buy­ru­lur:


«Göy­lər­də və yer­də nə var­sa, ha­mı­sı Onun­dur. Hə­qi­qə­tən, Al­lah eh­ti­yac­sız­dır, şük­rə, tə­ri­fə la­yiq­dir! Mə­gər Al­la­hın yer­də olan­la­rı, də­niz­də Onun əm­ri­lə üzən gə­mi­lə­ri si­zə ram et­di­yi­ni və Onun iz­ni ol­ma­dan ye­rə dü­şə bil­mə­mə­si üçün gö­yü tu­tub sax­la­dı­ğı­nı gör­mür­sən­mi? Hə­qi­qə­tən, Al­lah in­san­la­ra şəf­qət­li­dir, mər­hə­mət­li­dir! Si­zi di­ril­dən, son­ra öl­dü­rə­cək, da­ha son­ra ye­nə di­ril­də­cək məhz Odur» («Həcc» su­rə­si, 64-66)».


Ki­tab bo­yu ve­ri­lə­cək nü­mu­nə­lər­dən də gö­rü­nə­cə­yi ki­mi, in­san or­qa­niz­min­də olan təx­mi­nən 100 tril­yon hü­cey­rə­nin, if­ra­zat to­xu­ma­la­rı­nın, bir çox or­qan­la­rın, to­xu­ma­nın sa­hi­bi və ya­ra­da­nı üs­tün qüd­rət sa­hi­bi olan Al­lah­dır. Al­lah in­sa­nı ma­lik ol­du­ğu bü­tün his­sə­lər­lə bir­lik­də va­hid bir tam ki­mi ya­rat­mış, in­sa­nın özü­nü ta­nı­yıb bil­mə­si üçün də də­lil­lə­ri­ni gös­tər­miş­dir. Rəb­bi­mi­zin Qu­ra­ni-Kə­rim­də də bil­dir­di­yi ki­mi:

«Əgər Al­la­hın ne­mət­lə­ri­ni sa­ya­caq ol­sa­nız, sa­yıb qur­ta­ra bil­məz­si­niz. Hə­qi­qə­tən, Al­lah ba­ğış­la­yan­dır, rəhm edən­dir! « («Nəhl» su­rə­si, 18).

Bu hal­da bü­tün bun­lar­dan xə­bər­dar olan in­san Al­la­hın onun üzə­rin­də­ki ne­mət­lə­ri­ni də­yər­lən­dir­mə­li­dir. Hə­ya­tı­nı yal­nız Al­la­hı ra­zı sa­la­caq şə­kil­də tən­zim­lə­mə­li, hər sə­hər qalx­dı­ğı za­man ona ve­ril­miş ye­ni gü­nün və sa­hib ol­du­ğu or­qa­niz­min Al­la­hın bir lüt­fü ol­du­ğu­nu bil­mə­li və da­im Al­la­ha şükr et­mə­li­dir:


«Axı mən ni­yə mə­ni ya­ra­da­na iba­dət et­mə­mə­li­yəm?! Siz də Onun hü­zu­ru­na qay­ta­rı­la­caq­sı­nız! Mən heç On­dan qey­ri tan­rı­lar­mı qə­bul edə­rəm?! Əgər Rəh­man mə­nə bir zə­rər ye­tir­mək is­tə­sə, on­la­rın şə­faə­ti mə­nə heç bir fay­da ver­məz və on­lar mə­ni (Al­la­hın əza­bın­dan) xi­las edə bil­məz­lər» («Ya­sin» su­rə­si, 22-23).


Bu blogda in­san or­qa­niz­min­də­ki bə­zi sis­tem­lə­rin ne­cə fəa­liy­yət gös­tər­mə­sin­dən bəhs edi­lir, bu sis­tem­lə­rin his­sə­lə­rin­dən nü­mu­nə­lər ve­ri­lir. La­kin in­san or­qa­niz­mi ilə bağ­lı ya­zıl­mış bir çox ki­tab­lar­dan fərq­li ola­raq bu ki­tab­da tez-tez vur­ğu­la­nan bə­zi mü­hüm mə­qam­lar var. Bu­ra­da mə­lu­mat­lar mü­fəs­səl şə­kil­də təd­qiq edi­lir, in­san or­qa­niz­mi­nin hər bir mil­li­met­rin­də­ki in­cə qu­ru­lu­şa nə­zər ye­ti­ri­lir, or­qa­niz­min ən in­cə yer­lə­rin­də mö­cü­zə­li pro­ses­lə­ri ye­ri­nə ye­ti­rən hü­cey­rə­lər, to­xu­ma­lar, mo­le­kul­lar və if­ra­zat­lar ön pla­na çə­ki­lir.

Bun­dan əla­və, bloga ye­ri gəl­dik­cə bu möv­zu­lar­la bağ­lı tex­ni­ki mə­lu­mat­lar da ve­ri­lir. Bu­ra­da­kı məq­səd in­sa­nın öz or­qa­niz­min­də­ki mü­rək­kəb qu­ru­lu­şu da­ha yax­şı dərk et­mə­si­ni tə­min et­mək, in­sa­nın öz or­qa­niz­min­də baş ve­rən pro­ses­lə­rə adi bir şey ki­mi ya­naş­ma­ma­sı­nı, oxu­cu­nu də­rin­dən dü­şün­mə­yə təş­viq et­mək­dir.

Bu­nun üçün blog mövzularını oxu­yar­kən hər şey­dən əv­vəl öz or­qa­niz­mi­niz da­xi­lin­də sə­ya­hə­tə çıx­dı­ğı­nı­zı tə­səv­vür edin. Bu sə­fər əs­na­sın­da si­zi ağ­la­sığ­maz sürp­riz­lər göz­lə­yir. Ürə­yi­ni­zin için­də bir ge­ne­ra­to­run ol­du­ğu­nu, bu ge­ne­ra­tor sı­ra­dan çıx­dı­ğı za­man eh­ti­yat ge­ne­ra­to­run işə düş­dü­yü­nü gö­rə­cək­si­niz. Na­zik ba­ğır­sa­ğı­nız­da olan hü­cey­rə­lə­rin qar­şı­la­rın­dan ke­çən yüz­lər­lə müx­tə­lif mad­də ara­sın­dan də­mir ato­mu­nu ta­nı­ya bil­mə­si­nin və onu tut­ma­sı­nın şa­hi­di ola­caq­sı­nız. Baş na­hi­yə­niz­də olan hor­mo­nal bir to­xu­ma­dan if­raz olu­nan hor­mon mo­le­ku­lu­nun uzun sə­fər­dən son­ra çox uzaq mə­sa­fə­də olan hə­də­fi­nə (mə­sə­lən, böy­rə­yi­ni­zə) çat­dı­ğı­nı və bu­ra­da­kı hü­cey­rə­lə­rə nə et­mək la­zım gəl­di­yi­ni əmr et­mə­si­ni gö­rə­cək­si­niz. Bu sə­fər za­ma­nı do­ğul­du­ğu­nuz gün­dən eti­ba­rən «mə­nim bə­də­nim», «mə­nə məx­sus» de­yə sa­hib ol­du­ğu­nuz öz or­qa­niz­mi­niz­də də­ri­ni­zin bir ne­çə mil­li­metr al­tın­dan baş­la­ya­raq də­rin­lik­lə­rə qə­dər hər bir nöq­tə­də baş ve­rən mö­cü­zə­li ha­di­sə­lə­rin şa­hi­di ola­caq­sı­nız.

İn­san or­qa­niz­mi ona bu ba­xış bu­ca­ğın­dan nə­zər sa­lan­da öz için­də baş­qa bir «aləm», baş­qa bir «şə­hər» ki­mi­dir. Bu şə­hə­rin için­də ra­bi­tə ka­nal­la­rı, kom­mu­ni­ka­si­ya və in­fras­truk­tur sis­te­mi, bi­na­lar, fab­rik­lər, ən yük­sək sə­viy­yə­də olan tex­no­lo­gi­ya­ya ma­lik ci­haz­lar, göz­lə­mə­di­yi­niz hal­da şü­ur nü­ma­yiş et­di­rən, öz sa­hə­sin­də us­ta­laş­mış mü­tə­xəs­sis­lər (hü­cey­rə­lər, hor­mon­lar, if­ra­zat to­xu­ma­la­rı), tam təc­hi­zat­lı əs­gər­lər və bir çox baş­qa şey­lər var. Üs­tə­lik bu «aləm» yal­nız si­zin bə­də­ni­ni­zin için­də de­yil. Ət­ra­fı­nız­da gör­dü­yü­nüz hər bir in­san, ana­nız, ata­nız, qar­da­şı­nız, dost­la­rı­nız, iş yol­daş­la­rı­nız, kü­çə­də ya­nın­dan keç­di­yi­niz in­san­lar, te­le­vi­zor­da iz­lə­di­yi­niz ak­tyor­lar, qı­sa­sı, ha­zır­da yer üzün­də ya­şa­yan mil­yard­lar­la in­san bu mö­cü­zə­li «aləə sa­hib­dir. Ey­ni­lə yüz­lər­lə, min­lər­lə il bun­dan əv­vəl ya­şa­mış olan, mi­lad­dan əv­vəl­ki dövr­lər­də yer üzün­də ol­muş, hət­ta ilk in­sa­nın var­lı­ğın­dan bu gü­nə qə­dər ya­şa­mış bü­tün in­san­lar hə­min qü­sur­suz «aləə sa­hib idi­lər. Bu gün ol­du­ğu ki­mi qə­dim dövr­lər­də ya­şa­mış in­san­la­rın or­qa­niz­min­də də qü­sur­suz sis­tem­lər, şü­ur əla­mət­lə­ri nü­ma­yiş et­di­rən tril­yon­lar­la hü­cey­rə­lər, qə­rar qə­bul et­mək me­xa­niz­mi­nə sa­hib olan if­ra­zat to­xu­ma­la­rı, in­ki­şaf et­miş üs­tün tex­no­lo­gi­ya­ya ma­lik or­qan­la­rı var idi.

Bu ki­çik «aləm» için­də baş ve­rən ha­di­sə­lər haq­qın­da dü­şün­mək və on­la­rı bu şə­kil­də qiy­mət­lən­dir­mək çox əhə­miy­yət­li­dir. Çün­ki bu­nu dü­şün­mə­yə baş­la­yan in­san bö­yük bir til­sim­dən xi­las ol­maq­da ilk ad­dı­mı at­mış ola­caq. Öz or­qa­niz­min­də (mə­sə­lən, öz ürə­yin­də) möv­cud olan sis­tem­lə­rin mü­kəm­məl­li­yi­ni və ide­al­lı­ğı­nı bi­lən və bu sis­te­min qu­ru­lu­şun­da­kı üs­tün zə­ka­nı qav­ra­yan bir in­sa­na «ürək bu xü­su­siy­yət­lə­ri tə­sa­dü­fən əl­də edib» de­yə­rək dar­vi­nist (tə­ka­mül­çü) nü­mu­nə­lər­dən bəhs et­mək ar­tıq müm­kün de­yil. Bu in­san şü­ur­suz atom­la­rın bir ye­rə top­laş­ma­sı ilə əmə­lə gə­lən hü­cey­rə­lə­ri­nin bü­tün bun­la­rı öz-özü­nə edə bil­mə­yə­cə­yi­ni bi­lə­cək və hü­cey­rə­lə­ri­nin gös­tər­di­yi ağ­lın ki­mə məx­sus ol­ma­sı sua­lı­nın ca­va­bı­nı tap­ma­ğa ça­lı­şa­caq.

Özü də ət­dən iba­rət olan mə­də­nin əti həzm edən tur­şu­lar if­raz edər­kən özü-özü­nü həzm et­mə­mə­si üçün xü­su­si bir sis­te­min qu­rul­du­ğu­nu bi­lən, əli kə­sil­di­yi za­man qa­nın lax­ta­lan­ma­sı üçün ən azı 20 fer­men­tin xü­su­si bir plan­la hə­rə­kə­tə gə­lib fəa­liy­yə­tə baş­la­dı­ğı­nı, bu za­man baş ve­rən pro­ses­lə­rin ar­dı­cıl­lı­ğın­da bir qa­rı­şıq­lı­ğın və ya qü­su­run ol­ma­ma­sı­nın la­zım gəl­di­yi­ni bi­lən in­san bun­la­rın heç bi­ri­nin tə­ka­mül­çü­lə­rin id­dia et­dik­lə­ri ki­mi, mü­əy­yən za­man ər­zin­də və mər­hə­lə­lər­lə əmə­lə gə­lə bil­mə­yə­cə­yi­ni də özü dü­şü­nə­rək mü­əy­yən­ləş­di­rə­cək.

Də­rin­dən dü­şü­nən in­san ki­çik bir aləm olan or­qa­niz­mi­nin bir Ya­ra­dı­cı­sı­nın ol­du­ğu­nu dərk edə­cək və oxu­duq­la­rı­nı Ya­ra­da­nı­nı ta­nı­maq üçün bir va­si­tə ki­mi qə­bul edə­cək. Or­qa­nizm da­xi­lin­də­ki sis­tem­lər­də möv­cud olan qu­ru­lu­şu, hər bir nöq­tə­də sər­gi­lə­nən, hər bir mə­qam­da mü­şa­hi­də edi­lən yük­sək qu­ru­lu­şu gö­rən hər bir kəs in­san bə­də­ni­nin mis­li ol­ma­yan qüv­və sa­hi­bi, üs­tün bir ağıl sa­hi­bi tə­rə­fin­dən ya­ra­dıl­ma­sı­nın şa­hi­di ola­caq. Ayə­lər­də be­lə buy­ru­lur:

«Göy­lər­də və yer­də nə var­sa, ha­mı­sı Onun­dur. Hə­qi­qə­tən, Al­lah eh­ti­yac­sız­dır, şük­rə, tə­ri­fə la­yiq­dir! Mə­gər Al­la­hın yer­də olan­la­rı, də­niz­də Onun əm­ri­lə üzən gə­mi­lə­ri si­zə ram et­di­yi­ni və Onun iz­ni ol­ma­dan ye­rə dü­şə bil­mə­mə­si üçün gö­yü tu­tub sax­la­dı­ğı­nı gör­mür­sən­mi? Hə­qi­qə­tən, Al­lah in­san­la­ra şəf­qət­li­dir, mər­hə­mət­li­dir! Si­zi di­ril­dən, son­ra öl­dü­rə­cək, da­ha son­ra ye­nə di­ril­də­cək məhz Odur» («Həcc» su­rə­si, 64-66)».

Blog bo­yu ve­ri­lə­cək nü­mu­nə­lər­dən də gö­rü­nə­cə­yi ki­mi, in­san or­qa­niz­min­də olan təx­mi­nən 100 tril­yon hü­cey­rə­nin, if­ra­zat to­xu­ma­la­rı­nın, bir çox or­qan­la­rın, to­xu­ma­nın sa­hi­bi və ya­ra­da­nı üs­tün qüd­rət sa­hi­bi olan Al­lah­dır. Al­lah in­sa­nı ma­lik ol­du­ğu bü­tün his­sə­lər­lə bir­lik­də va­hid bir tam ki­mi ya­rat­mış, in­sa­nın özü­nü ta­nı­yıb bil­mə­si üçün də də­lil­lə­ri­ni gös­tər­miş­dir. Rəb­bi­mi­zin Qu­ra­ni-Kə­rim­də də bil­dir­di­yi ki­mi:

«Əgər Al­la­hın ne­mət­lə­ri­ni sa­ya­caq ol­sa­nız, sa­yıb qur­ta­ra bil­məz­si­niz. Hə­qi­qə­tən, Al­lah ba­ğış­la­yan­dır, rəhm edən­dir! « («Nəhl» su­rə­si, 18).

Bu hal­da bü­tün bun­lar­dan xə­bər­dar olan in­san Al­la­hın onun üzə­rin­də­ki ne­mət­lə­ri­ni də­yər­lən­dir­mə­li­dir. Hə­ya­tı­nı yal­nız Al­la­hı ra­zı sa­la­caq şə­kil­də tən­zim­lə­mə­li, hər sə­hər qalx­dı­ğı za­man ona ve­ril­miş ye­ni gü­nün və sa­hib ol­du­ğu or­qa­niz­min Al­la­hın bir lüt­fü ol­du­ğu­nu bil­mə­li və da­im Al­la­ha şükr et­mə­li­dir:

«Axı mən ni­yə mə­ni ya­ra­da­na iba­dət et­mə­mə­li­yəm?! Siz də Onun hü­zu­ru­na qay­ta­rı­la­caq­sı­nız! Mən heç On­dan qey­ri tan­rı­lar­mı qə­bul edə­rəm?! Əgər Rəh­man mə­nə bir zə­rər ye­tir­mək is­tə­sə, on­la­rın şə­faə­ti mə­nə heç bir fay­da ver­məz və on­lar mə­ni (Al­la­hın əza­bın­dan) xi­las edə bil­məz­lər» («Ya­sin» su­rə­si, 22-23).

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder